Nederland telt bijna 4 miljoen koeien, toch weten we weinig van ze. Ze geven vlees en melk, maar kunnen ze ook praten? Bijzonder hoogleraar taalcultuur aan de universiteit van Maastricht, Leonie Cornips, doet er onderzoek naar.
Taalsysteem
Klikgeluiden van dolfijnen en alarmroepen van vogels worden al jaren onderzocht. Vrijwel altijd wordt er dan gesproken over ‘communicatie’ maar nooit van taal. Taal is een veel complexere vorm van communicatie. Volgens Wikipedia is taal communicatie in de vorm van tekens, die gezamenlijk een systeem vormen. Eeuwenlang gingen taalkundigen ervan uit dat dit systeem een typisch menselijk verschijnsel was. Tegenwoordig denkt men daar veel ruimer over. Een taalsysteem wordt ook beïnvloed door allerlei processen zoals waarneming en cultuur.
Taal te begrensd
Cornips is gespecialiseerd in taalcultuur, dat wil zeggen hoe mensen door taalgebruik anderen in- of uitsluiten. Naar haar mening wordt het tijd dat we inzien dat ons begrip van taal veel te begrensd is en dat dieren ook eigen talen hebben, zelfs al is er geen sprake van een door ons te herkennen grammatica. Koeien hebben sociale vaardigheden en krijgen een positieve emotie wanneer je ze iets leert, dat duidt op een zekere mate van intelligentie. Waarom zouden ze dan geen gesprek kunnen voeren?
Snuffelen is ook taal
In haar eerste research stuitte Cornips al op de Duitse onderzoeker Gerhard Jahns van de universiteit in Braunschweig. Hij nam zeshonderd verschillende geluiden van koeien op en ontwikkelde software om deze van elkaar te kunnen onderscheiden. “Hij ontdekte patronen die duiden op communicatie richting de boer”, zegt Cornips. Ruiken kan bijvoorbeeld ook een onderdeel zijn van hun taal. Wie besnuffeld wordt, krijgt de vraag: “Wie ben jij?”. “Het is een soort visuele taal met een eigen taalsysteem, zoals je ziet bij de Nederlandse Gebarentaal”, aldus Cornips.
Jongerentaal
Het duurt nog zeker een jaar voordat Cornips conclusies kan trekken. Je zal nooit een directe weergave krijgen van wat er in een koe omgaat, het blijft interpreteren. Maar dat maakt het niet minder wetenschappelijk. Cornips deed eind jaren negentig veel onderzoek onder jongeren; “die praten óók vaak onbegrijpelijk voor mij. Dat betekent nog niet dat ze geen taal hebben.”
Het hele interview met Leonie Cornips kunt u lezen via op de website van NRC, in de wei loeit een onbekende cultuur met een eigen taal en in dit artikel: https://www.nieuweoogst.nl/nieuws/2019/06/21/taalwetenschapper-onderzoekt-taal-van-koeien